Μοσαντέκ, Μοχάμετ

(Mosaddeq Mohammad, Τεχεράνη 1880 – 1967). Ιρανός πολιτικός και πρωθυπουργός του Ιράν (1951-53). Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ελβετία, στο Πανεπιστήμιο της Λοζάνης, επέστρεψε στο Ιράν (1914), αναλαμβάνοντας τη γενική διοίκηση της σημαντικής επαρχίας Φαρς. Το 1921 συμμετείχε στον κυβερνητικό σχηματισμό του Ρεζά Χαν, που είχε αναδειχθεί νικητής των εθνικών εκλογών, αναλαμβάνοντας διαδοχικά τα υπουργεία Οικονομικών και Εξωτερικών. Τέσσερα χρόνια αργότερα, όταν ο Σεζά Χαν χρίστηκε σάχης, ο Μ. εγκατέλειψε το πολιτικό σκηνικό, για να επανεμφανιστεί το 1944, μετά τον εξαναγκασμό του Ρεζά σε παραίτηση. Στη διάρκεια του ίδιου έτους, ο Μ. εξελέγη μέλος της Εθνικής Συμβουλευτικής Εθνοσυνέλευσης (Ματζλίς). Βαθιά προσηλωμένος στις αρχές του εθνικισμού, διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην αποτροπή της εκχώρησης, στην πρώην Σοβιετική Ένωση, άδειας ερευνών και παραχώρησης πετρελαίου στην περιοχή του βορείου Ιράν, εκχώρηση που είχε πραγματοποιηθεί στη Βρετανία, στην περιοχή του νοτίου Ιράν. Η ένθερμη διατύπωση του αιτήματος, από τον Μ., για κρατικοποίηση των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων στο Ιράν, οι οποίες έως τότε υπάγονταν στον έλεγχο της, βρετανικής προέλευσης, Anglo-Iranian Oil Company, συνέβαλε ουσιαστικά στην ισχυροποίηση του πολιτικού του προφίλ. Η ψήφιση, το 1951 τελικά, από τα Ματζλίς, του νόμου για την κρατικοποίηση των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων συνέτεινε στην άνοδό του στο πρωθυπουργικό αξίωμα. Παράλληλα με την ανάληψη των καθηκόντων του ξεκίνησε ένας ατέρμονος αγώνας μεταξύ του Μ. και του σάχη για τη δρομολόγηση της ιρανικής πολιτικής. Τον Αύγουστο του 1953, μετά την κοινοποίηση της απόφασης του σάχη να παύσει τον πρωθυπουργό από τα καθήκοντά του, χιλιάδες οπαδοί του ιρανού πολιτικού ξεχύθηκαν στους δρόμους, ζητώντας την απομάκρυνση του σάχη από τη χώρα· σύντομα, ωστόσο, ο σάχης επανήλθε στη θέση του έχοντας την πλήρη υποστήριξη των ΗΠΑ. Ο Μ. καταδικάστηκε σε τριετή φυλάκιση για προδοσία, ενώ, αφού έκτισε τη συγκεκριμένη ποινή, παρέμεινε σε κατ’ οίκον περιορισμό, έως το τέλος της ζωής του.